Một đánh giá về các nghiên cứu dịch tễ học ở người và động vật thấy căng thẳng lâu dài và các yếu tố di truyền có thể hoạt động thông qua trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận (HPA), 1 con đường trong não làm trung gian đối với các phản ứng căng thẳng góp phần vào sự phát triển của bệnh Alzheimer.
Một cơ chế cách các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến phản ứng của trục HPA và dẫn đến viêm, là thành phần cốt lõi của quá trình thoái hóa thần kinh.
Căng thẳng mãn tính có thể ảnh hưởng đến cách các tế bào miễn dịch trong não hoạt động và làm gia tăng chứng viêm. Các biến thể di truyền trong phản ứng căng thẳng đó có thể ảnh hưởng nhiều hơn đến chức năng của các tế bào miễn dịch, theo tác giả chính Ayeisha Milligan Armstrong, Viện nghiên cứu đổi mới sức khỏe Curtin, Perth, Australia.
Các phát hiện được báo cáo trực tuyến ngày 22 / 6 trên tạp chí Biological Reviews.
Nghiên cứu phát hiện căng thẳng lâu dài trong giai đoạn đầu và giữa cuộc đời ngày càng có liên quan đến sự suy giảm nhận thức và thoái hóa thần kinh.
Căng thẳng mãn tính là 1 yếu tố nguy cơ gây loại bệnh Alzheimer lẻ tẻ hoặc khởi phát muộn.
Căng thẳng kích hoạt HPA, từ đó điều chỉnh mức cortisol trong cơ thể, 1 hormone căng thẳng glucocorticoid. Tăng nồng độ cortisol thường xuyên được quan sát thấy ở bệnh nhân Alzheimer và đóng góp lớn vào quá trình bệnh.
Hồi hải mã, 1 phần của não liên quan đến quá trình xử lý và hình thành ký ức có nhiều thụ thể glucocorticoid và do đó đặc biệt nhạy cảm với tác dụng của glucocorticoid. Các cơ chế phân tử liên quan vẫn chưa được hiểu rõ.
Việc tiếp xúc với căng thẳng mãn tính và các con đường ảnh hưởng đến phản ứng của cơ thể đối với căng thẳng đó.
Có sự khác biệt giữa các cá nhân đối với mức độ nhạy cảm với căng thẳng và phản ứng với glucocorticoid.
Các yếu tố môi trường như căng thẳng chịu trách nhiệm 1 phần, cũng như các yếu tố di truyền như đa hình di truyền và di truyền biểu sinh. Các biến thể di truyền trong những con đường này có thể ảnh hưởng đến cách hệ thống miễn dịch của não hoạt động, dẫn đến phản ứng rối loạn chức năng.
Trong não, điều này dẫn đến sự gián đoạn mãn tính của các quá trình bình thường của não, làm tăng nguy cơ thoái hóa thần kinh tiếp theo và cuối cùng là chứng mất trí.
Những biến thể này có thể khiến các tế bào miễn dịch của não, microglia, gây chứng viêm trong não.
Thông thường, microglia liên quan đến việc giám sát mô não và phản ứng với các tổn thương và viêm nhiễm giúp bộ não khỏe mạnh.
Trong tình trạng viêm, thay vào đó, các microglia góp phần tạo 1 môi trường độc hại thần kinh hơn thông qua việc sản xuất các cytokine tiền viêm, sự cắt tỉa khớp thần kinh thay đổi và giảm sản xuất các yếu tố bảo vệ thần kinh.
Microglia cũng có thể thúc đẩy sự tích tụ amyloid beta và protein tau, làm tổn thương mô não và có thể gây thoái hóa thần kinh.
Có nhiều nhóm microglia khác nhau trong não, mỗi nhóm có thể phản ứng khác nhau với các tác nhân gây căng thẳng do di truyền và môi trường.
Các nghiên cứu mối liên kết trên toàn bộ bộ gen phát hiện trong số các gen được xác định là có liên quan đến bệnh Alzheimer, 60,5% được biểu hiện trong bệnh tiểu đường.
Việc tiếp xúc với căng thẳng ở giai đoạn đầu hoặc giữa cuộc đời khiến các microglia rơi vào trạng thái viêm đáp ứng với kích thích thứ cấp sau này trong cuộc sống.
Đối với các bác sĩ lâm sàng, bài báo này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý căng thẳng ở bệnh nhân và gia đình.
Cynthia Munro, Tiến sĩ, phó giáo sư tâm thần học, Đại học Johns Hopkins, Baltimore, các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được như ngủ kém và ăn kiêng.
Quản lý căng thẳng là quan trọng, nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả những ai từng trải qua căng thẳng mãn tính sẽ phát triển bệnh Alzheimer.
Căng thẳng mãn tính có thể làm thay đổi trục HPA đối với tất cả mọi người.
Giảm tác động của căng thẳng đến mức có thể. Căng thẳng có thể dẫn đến nhiều kết quả tiêu cực về sức khỏe, không chỉ bệnh Alzheimer.
Trong tương lai, các nhà nghiên cứu có kế hoạch nghiên cứu sâu hơn các cơ chế phân tử chịu trách nhiệm vai trò của căng thẳng trong bệnh Alzheimer và cách các biến thể di truyền ảnh hưởng đến sự thoái hóa thần kinh. Hiểu được căng thẳng và di truyền đóng góp vào bệnh Alzheimer có thể dẫn đến việc xác định các mục tiêu điều trị có thể.
Tên bài:
Chronic Stress, Genetics May Raise Alzheimer’s Risk
Anna Goshua
July 07, 2021
Medscape.com
