Dị vật thực quản
Dị vật đường tiêu hóa nhất là dị vật thực quản là một cấp cứu tai nạn có tương đối phổ biến, thực sự nguy hiểm tới tính mạng người bị và có tỷ lệ tử vong khá cao. Dị vật thường gặp là xương các loại động vật (cá, gia cầm, lợn…). Dị vật là xương động vật ngày thứ hai trở đi đã có thể gây áp xe trung thất, nếu xương nhọn có thể xuyên thủng động mạch lớn, các biến chứng thực sự nguy hiểm.
Các vị trí thường gặp của dị vật
– Miệng thực quản: Vùng tiếp nối với họng.
– Quai động mạch chủ: Vị trí cạnh quai dộng mạch chủ.
– Thực quản đoạn phế quản gốc trái
– Thực quản đoạn cơ hoành.
– Thực quản đoạn tâm vị
Dị vật thường mắc lại nhiều nhất ở vùng cổ là: 74%. Đoạn ngực là: 22% còn đoạn dưới ngực là: 4%.
Nguyên nhân
– Trẻ em có thói quen ngậm đồ chơi hoặc thức ăn sau đó nuốt không nhai
– Do tập quán ăn uống: Ăn các món ăn lẫn thịt và xương và không nhai kĩ mà nuốt lun.
– Do thực quản co bóp bất thường: Vì lí do nào đó 1 đoạn thực quản xảy ra co bóp bất thường dẫn đến mắc thức ăn trong lòng
– Do các đoạn hẹp tự nhiên của thực quản: Những vị trí hẹp tự nhiên của thực quản cũng là vị trí có thể mắc của dị vật, nhiều nhất ở đoạn cổ 74%, đoạn ngực là: 22% còn đoạn dưới ngực là: 4%.
Triệu chứng
Giai đoạn đầu:
Bệnh nhân có thấy vướng trong thực quản do dị vật, kể cả nuốt thức ăn hoặc nuốt nước bọt thì đều đau, đau tăng dần lên do quá trình viêm. Bệnh nhân thường không ăn hoặc ăn được ít
Giai đoạn viêm nhiễm.
Dị vật gây ra trầy xước niêm mạc thực quản tệ hơn là thủng thành thực quản. Nếu dị vật là xương kèm cả thức ăn thì nhiễm khuẩn càng nhanh hơn. Càng phía sau thì các triệu chứng nuốt đau, đau cổ, đau ngực tăng dần đến mức nước bệnh nhân cũng không nuốt được, đờm daiax ứ đọng ở miệng.
Giai đoạn biến chứng:
Dị vật gây thủng thực quản, đâm sang các bộ phận lân cận, có thể kèm theo gây bội nhiễm vi khuẩn tại thực quản hoặc lân cận.
Viêm tấy quanh thực quản cổ.
– Dị vật làm thủng thành thực quản cổ gây ra viêm nhiễm thành thực quản lan toả, viêm mô liên kết lỏng lẻo xung quanh thực quản cổ. Bệnh nhân sốt cao, tình trạng nhiễm trùng rõ rệt, Viêm nhiễm và ổ mủ có thể lan xuống trung thất và phổi gây nhiễm khuẩn huyết và bệnh nhân chết trong tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm độc.
Viêm trung thất
Dị vật có thể chọc thủng thực quản gây viêm trung thất hoặc viêm táy thực quản lan ra trung thất. Bệnh cảnh chung là tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc nặng nề. Sốt cao có lúc lại giảm nhiệt độ, tràn khí trung thất.
Ngoài ra cũng có thẻ gặp tình trạng biến chứng ở các cơ quan khác như biến chứng phổi hay gây thủng các mạch máu lớn. Tuy nhiên biến chứng thủng các mạch máu lớn rất may là ít gặp
Cận lâm sàng
Chụp Xquang sẽ phát hiện được vị trí dị vật và một phần tình trạng viêm nhiễm của thực quản
Nội soi thực quản phát hiện tình trạng viêm nhiễm tại chỗ cũng như chẩn đoán xác định có dị vật hay không
Chẩn đoán phân biệt vói: Loạn cảm họng hoặc viêm amidan mạn tính
Điều trị
Tùy vào dị vật và thời gian bệnh nhân đến khám bác sỹ có phương pháp điều trị phù hợp trên nguyên tắc lấy dị vật và đảm bảo an toàn cho bệnh nhân
Nếu có tình trạng nhiễm trùng cần điều trị kháng sinh và chống viêm đồng thời có các biện pháp hồi sưc tốt cho người bệnh.
Phòng bệnh
– Không cho trẻ em ngậm đồ chơi, cho trẻ ăn các thức ăn mềm không có xương hay thức ăn cứng
– Người lớn cần phải bỏ thói quen ăn nhai cả xương, nuốt cố miếng thức ăn quá lớn
