DKA là gì?
DKA (Diabetic ketoacidosis) là tình trạng nồng độ ceton trong máu tăng lên gây nhiễm toan máu (hay còn gọi là acid máu) ở bệnh nhân đái tháo đường do sự rối loạn chuyển hóa. Kết quả nghiên cứu trên gần 1400 bệnh nhi nhiễm toan ceton do đái tháo đường mới công bố trên tạp chí NeJM cho thấy tốc độ truyền dịch cũng như nồng độ natri clorid đều không ảnh hưởng đến kết cục trên hệ thần kinh.
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu tiến cứu, ngẫu nhiên, có đối chứng tại 13 trung tâm, các nhà nghiên cứu so sánh kết quả thần kinh ở trẻ em bị nhiễm toan ceton do đái tháo đường (DKA) được chỉ định một trong bốn phác đồ tiêm truyền tĩnh mạch: 0,45% hoặc 0,9% natri clorid được truyền với tốc độ nhanh (thay thế cho 10% trọng lượng dịch cơ thể mất trong 36 giờ) hoặc với tốc độ chậm (thay thế cho 5% trọng lượng dịch cơ thể mất trong 48 giờ). Liều insulin và dextrose đã được chuẩn hóa cho từng nhóm theo quy trình nghiên cứu (per protocol).
Kết quả
Sau 5 năm, theo dõi trên tổng số 1255 bệnh nhi (tuổi trung bình 12 tuổi) đã ghi nhận được 1389 ca DKA (pH trung bình=7,16; lượng bicarbonate huyết thanh trung bình=9 mmol/L).
Trong thời gian điều trị:
- 48 bệnh nhân (3,5%) có suy giảm về trạng thái tâm thần – tiêu chí nghiên cứu chính (được xác định dựa vào điểm hôn mê theo thang điểm Glasgow Coma Scale (GCS) đo hai lần liên tiếp <14 trong 15 phút).
- Hai bác sĩ khoa chăm sóc đặc biệt và một bác sĩ khoa cấp cứu trẻ em, được làm mù, xem xét hồ sơ bệnh án và xác định 12 trường hợp (0,9%) tổn thương não rõ ràng về mặt lâm sàng (được định nghĩa là sự suy thoái trạng thái thần kinh trong quá trình điều trị, đòi hỏi phải tiến hành liệu pháp tăng áp lực thẩm thấu, đặt nội khí quản hoặc tử vong). Một bệnh nhân đã ghi nhận tử vong.
- Không có sự khác biệt giữa các nhóm về số lần suy giảm trạng thái tâm thần, mức độ sụt giảm điểm GCS hoặc khoảng thời gian điểm GCS <14. Cũng không có sự khác biệt về kết quả trên nhận thức thần kinh (bao gồm biểu hiện tổn thương não rõ ràng về mặt lâm sàng trong quá trình điều trị, trí nhớ và kiểm tra IQ 2-6 tháng sau khi xuất viện), thời gian điều trị DKA hoặc thời gian nằm viện.
Bàn luận
Tốc độ truyền dịch và hàm lượng natri clorid trong phạm vi nghiên cứu ở đây không có khả năng ảnh hưởng đến nguy cơ gặp phải các kết cục xấu trên thần kinh ở trẻ em bị DKA.
Các bác sĩ khoa cấp cứu nên tuân thủ các phác đồ điều trị DKA đã được thiết lập. Đối với trẻ bị DKA và có suy giảm trạng thái tâm thần, cần liên hệ bác sĩ nhi khoa chăm sóc đặc biệt sớm, trong khi xem xét liệu pháp tăng áp lực thẩm thấu và hỗ trợ bằng máy trợ thở.
Tài liệu tham khảo
- Kuppermann N et al. Clinical trial of fluid infusion rates for pediatric diabetic ketoacidosis. N Engl J Med 2018 Jun 14; 378:2275.
- Sperling MA. Fluid composition, infusion rate, and brain injury in diabetic ketoacidosis. N Engl J Med 2018 Jun 14; 378:2336.
