Sán lá gan lớn
Dịch tễ học
Sán lá gan lớn có hai loài: Fasciola hepattca và Fasciola gigantlca gây nên
Tại châu Âu hay gặp Fasciola hepattca, Tại Việt Nam lưu hành Fasciola gigantlca là chủ yếu, đặc biệt ở các tỉnh miền trung Tây nguyên, theo ghi nhận có 47 tỉnh thành phố có trường hợp mắc sán lá gan lớn.
Đặc điểm sán lá gan lớn
Sán có kích thước trung bình 30×10 mm. Trong cơ thể người sán kí sinh trong hệ thống gan mật, ấu trùng sán có thể lạc chỗ ở da, cơ…Khi trưởng thành sán đẻ trứng vào đường mật sau đó trứng ra ngoài theo phân. Sau khi gặp nguồn nước gặp điều kiện thuận lợi trứng nở ra ấu trùng, ấu trùng kí sinh trong cơ thể ốc sau đó bám vào các loài thực vật dưới nước. Người hoặc các loài động vật ăn phải các ấu trùng này sẽ có nguy cơ mắc sán lá gan.
Triệu chứng lâm sàng:
Toàn trạng:
Mệt mỏi, biếng ăn, gầy sút.
Sốt không ổn định, có thê sốt cao, rét run hoặc sốt chỉ thoáng qua rồi tự hết, có thể sốt kéo dài.
Biểu hiện thiếu máu: da xanh, niêm mạc nhợt
Triệu chứng tiêu hoá:
Đau tức nặng vùng hạ sườn phải. Đau không rõ ràng, có thể đau âm ỉ, đôi khi dữ dội, cũng có trường hợp không đau bụng.
Đầy bụng khó tiêu, rối loạn tiêu hoá, buồn nôn.
Một số có biểu hiện lâm sàng của bệnh lý đường mật: tắc mật, viêm đường mật, viêm tụy cấp, xuất huyết tiêu hoá…
Phát hiện sán lá gan
1 Trên hình ảnh siêu âm
Hình ảnh siêu âm sán lá gan không đặc hiệu, có thể thấy các hình ảnh sau:
+ Hình ảnh khối tổn thương điển hình: là một vùng gan có độ hồi âm hỗn hợp. Trên nền tổ chức gan giãm âm có những vùng nhỏ tăng âm hoặc đường mật dày lên tăng âm, đồng thời có một hoặc nhiều khối trống âm lớn nhỏ khác nhau, ở những bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng nặng, có khối tổn thương lớn, nhiều lúc chúng tôi đo được khối trống âm kích thước đến 4cm
+ Hình ảnh khối tổn thương không điển hình: là các khối tổn thương gan có tính hồi âm rất khác nhau. Có khối chỉ là một vùng giãm âm, có khối là một vùng tăng âm không đồng dạng dễ nhầm với hình ảnh u mạch (Hemangioma), có khối là một vùng lớn với tổn thương thâm nhiễm, tăng âm nhẹ, không có những ổ micro ap – xe, giới hạn tương đối rõ với vùng chủ mô lành rất dễ nhầm với một khối u gan nhất là hình ảnh ung thư tế bào gan nguyên phát HCC (Hepatocellelularcarcinoma)
2 Xét nghiệm
Số lượng bạch cầu trong máu ngoại vi có thể tăng hoặc bình thường nhưng tỷ lệ bạch cầu ái toan tăng cao.
Tìm trứng sán trong dịch mật hoăc trong phân, phương pháp này cũng không đặc hiệu
Làm test ELISA tìm kháng thể kháng sán lá gan lớn trong huyết thanh
Điều trị
Điều trị sán lá gan lớn: thuốc lựa chọn là Triclabendazole 250 mg, liều 10 mg/kg cân nặng, uống một lần duy nhất sau khi ăn no.
Phòng bệnh
Tuyên truyền cho người dân không sử dụng thủy sinh hay các loại thịt bao gồm cả cá sống làm thức ăn, thực hiện ăn chín uống sôi, không sử dụng phân tươi bón cây hoặc làm thức ăn cho cá.
Kiểm soát gia súc nhập khẩu chặt chẽ từ biên giới.
