Aducanumab (Aduhelm), kháng thể đơn dòng duy nhất được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp duyệt trong điều trị bệnh Alzheimer (AD), loại bỏ amyloid khỏi não và làm giảm tau phosphoryl hóa hòa tan (p-tau).
Các phân tích mới của thử nghiệm EMERGE và ENGAGE giai đoạn 3 cũng liên kết lượng giảm p-tau hòa tan với ít suy giảm nhận thức hơn.
Nhà nghiên cứu Giáo sư Oskar Hansson, MD, PhD, Đại học Lund, Thụy Điển, các mảng amyloid bắt đầu hình thành trong não từ 10 đến 20 năm trước khi các triệu chứng xuất hiện. Sau đó, các tập hợp tau tích tụ trong tân vỏ não nhiều hơn, khi các tế bào thần kinh bắt đầu chết và bệnh nhân bắt đầu có dấu hiệu AD.
Nghiên cứu trước đây thấy mối liên hệ giữa mảng amyloid và đám rối tau được trung gian bởi mức p-tau hòa tan. Nhưng đó chỉ là 1 liên kết thống kê, vì nó không chứng minh sự gia tăng amyloid trong p-tau hòa tan là những sự kiện quan trọng trong sự tiến triển của bệnh Alzheimer.
Trong thử nghiệm EMERGE và ENGAGE giai đoạn 3, các nhà điều tra đánh giá hiệu quả và độ an toàn của aducanumab trên 3285 bệnh nhân AD sớm tại 348 địa điểm ở 20 quốc gia. Cả 2 nghiên cứu đều kéo dài 18 tháng và có thiết kế nhóm song song, mù đôi, đối chứng với giả dược, ngẫu nhiên.
Phân tích mới xem xét lại số liệu từ EMERGE và ENGAGE kiểm tra tác động của aducanumab trên huyết tương p-tau181 vào năm 1815 của những người tham gia.
Các nhà điều tra đánh giá 6929 mẫu huyết tương ở thời điểm ban đầu và ở tuần thứ 78. Nhân khẩu học và đặc điểm cơ bản của AD tương tự nhau giữa các nhóm được đánh giá với p-tau: giả dược và liều cao và thấp của aducanumab trong cả 2 nghiên cứu.
Kết quả phân tích thấy khi các mảng amyloid được loại bỏ khỏi não bằng aducanumab, có sự giảm rõ ràng nồng độ p-tau hòa tan đo được trong huyết tương.
Trong EMERGE, có sự giảm đáng kể 13% p-tau ở những người dùng aducanumab liều cao so với mức tăng 8% ở những người dùng giả dược. Trong ENGAGE, p-tau giảm 16% khi dùng liều cao và tăng 9% khi dùng giả dược.
Càng nhiều amyloid khử thì p-tau càng hòa tan càng giảm.
Giảm p-tau181 trong huyết tương với aducanumab có liên quan đến việc giảm amyloid PET, điều này củng cố quan điểm bệnh lý amyloid có thể gây tăng sản xuất và bài tiết p-tau hòa tan.
Tuy nhiên, phát hiện nghiên cứu thú vị nhất, là p-tau181 được điều trị càng giảm thì sự suy giảm nhận thức càng ít theo thời gian.
Kết quả nhận thức được đo lường bằng các bài kiểm tra tiêu chuẩn, gồm Bảng xếp hạng chứng mất trí nhớ lâm sàng-Tổng số hộp (CDR-SB), Kiểm tra trạng thái tâm thần nhỏ (MMSE), Thang đánh giá AD-Thang điểm nhận thức 13 (ADAS-Cog 13) và Nghiên cứu hợp tác AD với các hoạt động sống hàng ngày trong tình trạng suy giảm nhận thức nhẹ (ADCS-ADL-MCI).
Nồng độ p-tau hòa tan là 1 chất trung gian quan trọng trong quá trình suy giảm chất lượng lâm sàng do amyloid. Đây là nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn đầu tiên thấy mối liên hệ này.
Bằng chứng từ EMERGE và ENGAGE thấy aducanumab loại bỏ và bình thường hóa mức amyloid trong não; nhưng trong khi thuốc làm giảm tau hòa tan, các mức này không được trở lại mức bình thường.
Mức tau thấp hơn nữa có thể cần điều trị lâu hơn với aducanumab hoặc bổ sung liệu pháp chống tau.
Các nghiên cứu trong tương lai nghiên cứu kết hợp 1 liệu pháp chống amyloid như aducanumab với 1 liệu pháp kháng tau làm giảm nồng độ tau hòa tan. Có thể khi đó tác động lên sự thay đổi nhận thức sẽ còn rõ rệt hơn.
Mặc dù hiện tại không có phương pháp điều trị chống lại tau được FDA chấp thuận, nhưng 1 số nhóm nghiên cứu đang tập trung vào việc phát triển các kháng thể chống lại tau hoặc 1 phương pháp điều trị di truyền làm giảm sản xuất tau.
Mặt khác, có lẽ 1 liệu pháp kháng amyloid tự nó sẽ là đủ nếu được có ở giai đoạn sớm hơn của bệnh, trước khi bệnh lý hoặc triệu chứng của tau phát triển. Với phương pháp này đang được theo dõi trong các thử nghiệm lâm sàng hiện đang được tiến hành.
Các nghiên cứu tiếp theo của các nhà điều tra kiểm tra ảnh hưởng của aducanumab đối với tau ở các phân nhóm khác nhau, chẳng hạn như người mang APOE4 và bệnh nhân trẻ hơn.
Theo Tiến sĩ Maria Carrillo, Hội Bệnh Alzheimer, các thử nghiệm các loại thuốc chống amyloid khác cũng thấy giảm amyloid có thể dẫn đến giảm tau.
Kết quả mới củng cố bằng chứng thấy xét nghiệm máu có thể phát hiện dấu hiệu sinh học AD và có thể được sử dụng theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh nhân trong các thử nghiệm lâm sàng.
Mặc dù lĩnh vực này chưa sẵn sàng bắt đầu sử dụng xét nghiệm máu trong thực hành lâm sàng thông thường, nhưng vẫn có hy vọng xét nghiệm máu sẽ được sử dụng vào 1 ngày đó hỗ trợ rộng rãi hơn các chiến lược chẩn đoán và điều trị bệnh Alzheimer.
Tên bài:
New Aducanumab Analyses Links Decreased Amyloid to Lower Tau
Pauline Anderson
November 17, 2021
Medscape.com
Link: https://www.medscape.com/viewarticle/963194.
