Chất chủ vận dopamine và chất ức chế tái hấp thu dopamine (DRI) dường như có hiệu quả ngang nhau đối với bệnh Parkinson (PD) và các biến động vận động không kiểm soát được bằng levodopa. Tuy nhiên, 1 số DRI có hiệu quả hơn những DRI khác.
Thử nghiệm lâm sàng
Trong 1 thử nghiệm lâm sàng, điểm trung bình khả năng vận động trên Bảng câu hỏi bệnh Parkinson gồm 39 mục (PDQ-39) cao hơn 2,4 điểm đối với những bệnh nhân được sử dụng chất chủ vận dopamine bổ trợ so với những người nhận được DRI. Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
Điểm số vận động tốt hơn ở những người tham gia dùng chất ức chế monoamine oxidase loại B (MAO-B) so với những người dùng chất ức chế catechol-O-methyltransferase (COMT).
Trước sự ngạc nhiên của nhiều người, việc thêm 1 chất ức chế MAO-B ít nhất cũng có hiệu quả tương đương với việc thêm 1 trong những chất chủ vận dopamine đắt tiền hơn, theo Giáo sư Richard Gray, DPhil, Đại học Oxford, Vương quốc Anh. Mặc dù sự khác biệt là nhỏ, nhưng họ ưu tiên những loại thuốc chi phí nhất.
Các phát hiện được báo cáo trực tuyến ngày 28/12 trên báo JAMA Neurology.
Ngay cả với levodopa, rối loạn vận động và biến động vận động thường phát triển theo thời gian ở bệnh nhân PD. Tại thời điểm này trong quá trình bệnh, liệu pháp bổ trợ với chất chủ vận dopamine hoặc DRI, gồm chất ức chế MAO-B và chất ức chế COMT, có thể giúp giải quyết các triệu chứng này.
Đến nay vẫn chưa có nghiên cứu so sánh trực tiếp 2 nhóm thuốc này hoặc hiệu quả của các chất ức chế MAO-B và COMT.
Nghiên cứu, được gọi là PD MED, gồm 500 bệnh nhân có chứng PD vô căn phát triển các biến chứng vận động không kiểm soát được với liệu pháp levodopa, yêu cầu bổ sung 1 nhóm thuốc khác.
Trước PD MED, chưa có thử nghiệm so sánh trực tiếp các nhóm thuốc chính được sử dụng, loại này với loại khác.
Các bệnh nhân được chỉ định ngẫu nhiên, theo nhóm có quy mô bằng nhau, nhận chất chủ vận dopamine, chất ức chế COMT hoặc chất ức chế MAO-B. Bác sĩ lâm sàng có thể chọn bất kỳ loại thuốc từ nhóm được chỉ định mà họ cho là phù hợp.
Các nhóm nghiên cứu không làm mù do thời gian thử nghiệm kéo dài và cần điều chỉnh liều lượng.
Bệnh nhân và người chăm sóc gửi báo cáo trước khi phân nhóm ngẫu nhiên và sau đó 6 tháng, 1 năm và hàng năm.
Độ tuổi trung bình của dân số là 73 tuổi và 62,8% là nam giới. Đặc điểm của bệnh nhân lúc ban đầu là tương tự giữa các nhóm điều trị.
Thuốc phổ biến nhất được chọn trên những bệnh nhân được chỉ định dùng chất chủ vận dopamine là ropinirole (43,2%) và pramipexole (35,0%). Các chất ức chế MAO-B phổ biến gồm selegiline uống (51,6%), rasagiline (29,5%), và selegiline ngậm dưới lưỡi (13,8%). Hầu hết bệnh nhân (90,8%) được chỉ định dùng thuốc ức chế COMT đều nhận được entacapone .
Tỷ lệ ngừng thuốc là tương tự sau 1 năm đối với chất chủ vận dopamine (30%), chất ức chế MAO-B (38%) và chất ức chế COMT (36%). Tỷ lệ ngừng thuốc tại thời điểm 5 năm cũng tương tự.
Tuổi lớn hơn là yếu tố cơ bản duy nhất liên quan đến việc tuân thủ điều trị, và các tác dụng phụ là lý do chính ngừng thuốc ở tất cả các nhóm thuốc.
Tại thời điểm theo dõi trung bình 4,5 năm, điểm PDQ-39 cao hơn 2,4 điểm ở nhóm chủ vận dopamine so với nhóm ức chế MAO-B và COMT kết hợp, nhưng điều này không khác biệt có ý nghĩa thống kê. Các nhà nghiên cứu cũng không tìm thấy sự khác biệt đáng kể giữa 2 nhóm các biện pháp khác.
Tuy nhiên, điểm PDQ-39 cao hơn đáng kể 4,2 điểm ở nhóm ức chế MAO-B so với nhóm ức chế COMT. Nhóm ức chế MAO-B cũng có điểm số cao hơn trong các hoạt động sống hàng ngày, hạnh phúc tình cảm và hỗ trợ xã hội.
Tỷ lệ khởi phát sa sút trí tuệ ở nhóm ức chế MAO-B (32%) thấp hơn so với nhóm ức chế COMT (37%), cũng như tỷ lệ tử vong (tương ứng là 55% so với 63%). Tuy nhiên, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Khả năng vận động và chất lượng cuộc sống tổng thể tốt hơn khi thêm chất chủ vận dopamine hoặc chất ức chế MAO-B so với việc thêm chất ức chế COMT.
Đây là 1 nghiên cứu tốt, 1 nghiên cứu rất hữu ích trong việc nêu lên giá trị tương đối của các loại thuốc này như là 1 liệu pháp bổ trợ.
Levodopa vẫn là nền tảng của điều trị PD, nhưng có những hạn chế liều lượng tối đa. Khuyến cáo sử dụng liệu pháp bổ trợ nếu việc kiểm soát vận động không đạt được.
Tài liệu tham khảo
New Insight Into Best Add-on Meds for Parkinson’s Motor Fluctuations
Erik Greb
December 28, 2021.
