Đến nay, chỉ có 1 liệu pháp gen được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận và hầu hết các thử nghiệm đang ở giai đoạn đầu, nhưng chúng đang thấy nhiều hứa hẹn trong việc điều trị các bệnh do đột biến gen cụ thể cũng như các tình trạng phổ biến hơn, chẳng hạn như thoái hóa điểm vàng liên quan do tuổi (nAMD).
Số liệu từ 1 thử nghiệm sơ bộ liệu pháp gen đối với bệnh RPGR viêm võng mạc sắc tố liên quan nhiễm sắc thể X tại cuộc họp của Hội các bác sĩ chuyên khoa võng mạc Châu Âu (EURETINA) năm 2021, được tổ chức trực tuyến.
Kourous Rezaei, MD, Đại học Rush, Chicago, Illinois, mắt là mục tiêu lý tưởng liệu pháp gen vì nó tương đối dễ tiếp cận. Các bác sĩ lâm sàng có thể đưa virus có chứa gen điều trị trực tiếp đến cơ quan, hoặc đến các mô cụ thể trong mắt. Điều này cung cấp 2 lợi thế an toàn đáng kể, vì nó giảm thiểu phơi nhiễm toàn thân.
Ngoài ra, cần ít nguyên liệu hơn, giúp giảm bớt thách thức trong sản xuất. Hơn nữa, mắt ít viêm hơn hầu hết các cơ quan.
Liệu pháp gen đầu tiên được FDA chấp thuận điều trị bệnh mắt do đột biến gen là voretigene neparvovec-rzyl (Luxturna) trong bệnh loạn dưỡng võng mạc liên quan đến đột biến RPE65 sinh học. Nó được cấp duyệt vào tháng 12/2017 và 1 số nhà nghiên cứu tại cuộc họp EURETINA báo cáo kinh nghiệm thực tế của họ kể từ đó xác nhận những thành công được thấy trong các thử nghiệm lâm sàng.
Các nhà nghiên cứu báo cáo phương pháp điều trị không phục hồi thị lực, nhưng nó cải thiện độ nhạy với ánh sáng đủ giúp bệnh nhân có thể tìm đường tốt hơn.
Nhưng liệu pháp gen vẫn còn rất nhiều thách thức. Vào tháng 5, Biogen thông báo thử nghiệm giai đoạn 3 của 1 liệu pháp gen đối với bệnh viêm võng mạc liên kết X thất bại và vào tháng 6, công ty cũng đưa đến thông báo tương tự chương trình điều trị bệnh thoái hoá màng mạch choroideremia.
Nghiên cứu mà Michaelides trình bày tại cuộc họp EURETINA chỉ ghi nhận được 10 bệnh nhân. Trong số này, 4 bệnh nhân được tiêm liều trung gian của botaretigene sparoparvovec cải thiện được độ nhạy của võng mạc. Độ nhạy võng mạc của bệnh nhân được cải thiện ở mắt được điều trị nhưng vẫn tiếp tục giảm ở mắt không được điều trị, phù hợp với quỹ đạo lịch sử tự nhiên của căn bệnh được ghi nhận.
Hầu hết bệnh nhân trong cuộc thử nghiệm đó yêu cầu điều trị trên con mắt thứ 2 của họ. Những gì họ mô tả là mắt có thể điều hướng nhiều mức độ chiếu sáng hơn 1 cách thoải mái và hiện có thể hoạt động ở mức độ ánh sáng yếu, điều mà trước đây không thể. Mắt có thể hoạt động tốt hơn khi ở ngoài trời, hạn chế hơn trong bóng tối.
Kết quả đủ đáng khích lệ khi các nhà tài trợ thử nghiệm, MeiraGTx và Janssen, chấp thuận tài trợ thử nghiệm giai đoạn 3, với mục tiêu ghi nhận lên đến 60 bệnh nhân.
Tiến sĩ David G. Birch, Tổ chức Retina của Tây Nam, Dallas, Texas, trình bày kết quả thành công tương tự trong việc điều trị bệnh viêm võng mạc do đột biến USH2A, đột biến gen lặn từ thử nghiệm Stellar. Nhà tài trợ, ProQR Therapeutics, có kế hoạch tiến hành thử nghiệm giai đoạn 3.
Trong 1 dòng nghiên cứu riêng biệt, Adverum Biotechnologies và Regenxbio đang nghiên cứu điều trị nAMD bằng cách lây nhiễm vi rút vào các tế bào trong mắt khiến chúng tạo các protein yếu tố tăng trưởng nội mô chống phân tử (VEGF). Theo cách này, bệnh nhân có thể được hưởng lợi từ việc ngăn chặn căn bệnh này 1 cách nhất quán mà không cần phải tiêm thuốc trong cơ thể thường xuyên với liệu pháp kháng VEGF.
Thử nghiệm OPTIC giai đoạn 1 của Adverum phân phối véc tơ ADVM-022 thấy phương pháp điều trị được dung nạp tốt. Hơn nữa, 60% bệnh nhân không tiêm sau 1 năm. Trên cơ sở các kết quả này, công ty có gia hạn thử nghiệm.
Regenxbio báo cáo giảm 58,3% đến 81,2% tiêm kháng VEGF trong các nhóm thuần tập khác nhau trải qua điều trị bằng liệu pháp gen RGX-314 dưới võng mạc. Khả năng chịu đựng rất tốt trong thử nghiệm giai đoạn 1 / 2a này và công ty đưa đến thử nghiệm giai đoạn 3, ATMOSPHERE. Liệu pháp cũng đang khám phá quá trình phân phối trên màng mạch.
Các phương pháp tương tự có thể hoạt động trong điều trị phù hoàng điểm do tiểu đường (DME), nhưng vào tháng 4, Adverum thông báo họ không còn theo đuổi việc phát triển liệu pháp gen cho DME sau khi bệnh nhân trong thử nghiệm INFINITY của điều trị đó gặp phải các tác dụng phụ, gồm cả nhanh chóng, giảm nhãn áp khó điều trị.
Tên bài:
Gene Therapy Research Accelerates for Retinal Diseases
Laird Harrison
September 17, 2021
Medscape.com
Link: http://www.medscape.com/viewarticle/958994
